MỘT CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG THEO KIẾN TRÚC PHÁP DO NGƯỜI VIỆT LÀM CHỦ ĐẦU TƯ TẠI HẢI PHÒNG
- Thứ bảy - 11/01/2025 04:43
- In ra
- Đóng cửa sổ này
Năm 1888, người Pháp chính thức triển khai các dự án xây dựng tại Hải Phòng. Ngày 19/7/1888, Tổng thống Pháp Sadi Carnot ký sắc lệnh thành lập thành phố Hải Phòng, đứng ngang hàng với Hà Nội, Sài Gòn, là thành phố cấp I, hải cảng lớn nhất Bắc Kỳ, đầu mối giao thông quan trọng trên đường hàng hải quốc tế, trung tâm công nghiệp
Kiến trúc của thành phố Hải Phòng là sự pha trộn hài hòa giữa 2 nền văn hóa Á - Âu. Sự pha trộn này tạo ra cho thành phố một nét đẹp đô thị riêng biệt, vừa thanh lịch, vừa mạnh mẽ. Hải Phòng còn giữ được nhiều khu phố với kiến trúc khá nguyên vẹn từ thời Pháp thuộc.
Những con phố, những tuyến đường và những công trình nối tiếp mọc lên bên cạnh những nét kiến trúc Pháp cổ điển còn lại từ hàng trăm năm làm cho Hải Phòng thành một đô thị giao hòa giữa cổ kính và hiện đại. Nét chấm phá của đô thị Hải Phòng là những mô hình kiến trúc giao thoa giữa Á và Âu nhưng không lẫn cùng một góc phố mà riêng biệt ở các địa điểm.
Từ năm 1888 đến năm 1955, có rất nhiều các công trình kiến trúc Pháp được xây dựng tại Hải Phòng. Trong đó có nhiều công trình còn khá nguyên vẹn và đẹp đến tận ngày hôm nay. Trong các công trình kiến trúc đó, phần lớn do người Pháp làm chủ đầu tư, thiết kế cũng là do Kiến trúc sư người Pháp vẽ, các vật liệu nội ngoại thất một phần được đóng contonor chở bằng biển từ Pháp sang qua Cảng Hải Phòng, nhằm lắp đặt cho công trình.
Vậy nhưng, có một công trình kiến trúc Pháp được xây dựng vào năm 1938, do người Việt Nam làm chủ đầu tư; Thiết kế cũng do KTS người Việt thực hiện. Công trình đó còn tồn tại và đẹp đến bây giờ, đó là ngôi biệt thự của Nhà tư sản yêu nước, doanh nhân Nguyễn Sơn Hà.
Biệt thự Sơn Hà tại số 49 đường Lạch Tray, TP Hải Phòng. Biệt thự Sơn Hà do KTS Phạm Bá Chi và ông Nguyễn Sơn Hà thiết kế năm 1938, thi công trong hai năm và khánh thành vào năm 1939. Tác phẩm kiến trúc này được trao giải ngôi nhà đẹp Đông Dương.
Tầng 1 biệt thự có 3 phòng lớn trong đó có phòng khách ta trưng bày đồ cổ, phòng bàn giấy nơi làm việc, phòng ăn khách, phòng ngủ của cụ bà. Tầng 3 là phòng của cụ Nguyễn Sơn Hà và các con trai, phòng các con gái, phòng thờ.
Ban đầu toàn bộ khu đất xây biệt thự rộng 2.207m2 bao gồm biệt thự 3 tầng, hai dãy nhà phụ gồm có: gara, bếp, wc, một dãy nhà kho, sân vườn, bể bơi. Hiện nay diện tích khu đất còn 536m2.
Ngày 15/5/2020 gia đình tiến hành cải tạo sửa chữa biệt thự, đến ngày 15/12/2020 cải tạo sửa chữa xong. Tầng 1 là nơi ở của con cháu cụ Sơn Hà, tầng 2 là gian thờ cụ Nguyễn Sơn Hà và phòng truyền thống, tầng 3 là phòng trưng bày tranh mỹ thuật của họa sĩ Sơn Trúc - con gái cụ Sơn Hà.
Đặc biệt trong biệt thự Sơn Hà hiện nay, có đôi câu đối của Nhà chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu tặng. Theo thống kế của tôi đó là 01 trong 06 dấu tích của cụ Phan Bội Châu ở Hải Phòng. Sáu dấu tích là:
1/ Đền Tiên Nga nơi đặt bài vị cụ Phan Bội Châu cùng các vị tiên hiền trong phong trào Đông Du như: Phan Chu Trinh, Tăng Bạt Hổ, Cường Để, Lương Văn Can, Nguyễn Thượng Hiền, Nguyễn Hữu Tuệ;
2/ Hải Phòng có trường PTCS mang tên Phan Bội Châu và đây là phường duy nhất mang tên Phan Bội Châu trên toàn quốc;
3/ Hải Phòng có phố mang tên Phan Bội Châu;
4/ Hải Phòng có trường PTCS mang tên Phan Bội Châu;
5/ Câu đối cụ Phan Bội Châu trong bảo tàng Hải Phòng;
6/ Câu đối cụ Phan Bội Châu tặng nhà tư sản yêu nước Nguyễn Sơn Hà đặt trong Biệt thự Sơn Hà, nội dung: Hóa học bác Âu trường, tô điểm sơn hà tâm hữu tất/ Công khao tồn Việt chủng, chuyển di thời thế thủ vi cơ; nghĩa là: Lấy hóa học người Âu, tô điểm sơn hà bởi tấm lòng son sẵn có/ Dùng công nghệ đất Việt đổi thay thời thế do tay trắng làm nên.
Quay lại với kiến trúc Biệt thự Sơn Hà hiện nay đã được gia đình đã được gia đình cải tạo sửa chữa gần đúng với hiện trạng ban đầu. Gia đình cụ Sơn Hà hiện nay có 3 thành viên là Kiến trúc sư và Họa sĩ. Một khoảng sân trước cửa được mở sau khi rỡ bỏ ngôi nhà xây chen mặt tiền tạo không gian khoáng hoạt với bể cá cảnh, cổng đồng trang trí kiểu cách. Tầng một được cải tạo nội thất để gia đình ở; Một cầu thang đón khách lên thẳng tầng 2 nơi đặt ban thời cụ Nguyễn Sơn Hà cùng những người thân đã khuất bóng. Những nội thất thời Pháp được gia đình gìn giữ làm tăng thêm giá trị văn hóa cho công trình. Cửa sổ mặt tiền hình bát giác với quan niệm Á Đông âm dương ngũ hành. Một cầu thang từ tầng 2 dẫn lên tầng 3 Galery của Họa sĩ Sơn Trúc - con gái cụ Sơn Hà với những tác phẩm hội họa đặc sắc.
Ngày 2/4/2010, UBND Thành phố Hải Phòng, do TS Hoàng Văn Kể là Phó Chủ Tịch đã ký quyết định số 513 Xếp hạng Di tích Nhà cụ Nguyễn Sơn Hà, số nhà 49 Lạch Tray, quận Ngô Quyền, thành Phố Hải Phòng là Di tích Lưu niệm Doanh nhân yêu nước. Việc sử dụng bảo vệ phát huy giá trị di tích và các công việc liên quan đến di tích tuân theo qui định trong Luật Di Sản Văn hóa đã được Quốc hội thông qua.
Có thể thấy Biệt thự Sơn Hà là một trong những biệt thự được thiết kế thi công xây dựng từ thời thuộc Pháp còn rất đẹp và mang giá trị văn hóa ý nghĩa cho đến hôm nay. Công trình là điểm nhấn quan trọng trong chuỗi các công trình di sản ở Hải Phòng thu hút sự quan tâm, tham quan tìm hiểu của nhân dân cũng như du khách khi đến thành phố Hoa Phượng Đỏ. Đặc biệt đây là một công trình xây dựng theo kiến trúc Pháp do người Việt làm chủ đầu tư tại Hải Phòng.
Nguồn: bài viết in trong Hội thảo khoa học Doanh nhân – Nguyễn Sơn Hà những đóng góp to lớn của ông và gia đình cho đất nước và thành phố
KTS MINH TRÍ
(Phó Chủ tịch Hội KTS Hải Phòng)
(Phó Chủ tịch Hội KTS Hải Phòng)