THƠ THIỀN PHẬT GIÁO VIỆT NAM
- Thứ tư - 01/01/2025 21:58
- In ra
- Đóng cửa sổ này
NỘI DUNG KHÁI NIỆMTHƠ THIỀN PHẬT GIÁO VIỆT NAM
NỘI DUNG KHÁI NIỆM
THƠ THIỀN PHẬT GIÁO VIỆT NAM
- Theo các nhà nghiên cứu văn học Phật giáo thì Thơ Thiền là 1 trong 3 loại thơ của Phật giáo, nó thuộc đơn vị cấp dưới:THƠ THIỀN PHẬT GIÁO VIỆT NAM
1. - Kệ, tụng cổ : là những hình thức “Bình giảng lý thuyết Phật giáo” thuần túy bàn về giáo lý và tu hành.
2 - Thơ Thiền : là hình thức “Chịu ảnh hưởng tư tưởng Phật giáo”, “Nội dung bàn về sinh, tử, hữu, vô, tâm, Phật…. đã thoát khỏi bài kệ” nó đứng giữa kệ và thơ.
3 - Thơ : là hình thức không dùng từ ngữ, hay dùng ít từ ngữ Phật giáo, hoặc tuyệt nhiên không mang từ ngữ Phật giáo.
- Thơ Thiền là những bài kệ, tụng cổ, bài thơ triết lý, nhằm nêu lên 1 quan niệm hay 1 bài học Thiền nào đó dùng để ngộ đạo và truyền đạo, do các Tăng sỹ hoặc không phải Tăng sỹ thể hiện.
- Nội dung Thơ Thiền tập trung vào hai chủ đề là: Nhân sinh và vũ trụ, mục đích hướng mọi người trực nhận chân thật về con người của chính mình, cuộc đời hiện tại và hiện tượng, vạn pháp trên bình diện khách quan và chủ quan, thông qua pháp duyên khởi của Đạo Phật để đạt tới cứu kính.
+ Về từ ngữ : Thơ Thiền phân biệt với thơ ca khác ở lớp từ ngữ nhà Phật, ở các điển tích cổ, các hình ảnh thơ ca gắn bó với Phật giáo.
+ Về cú pháp : Thơ Thiền chú ý đến việc lựa chọn những kiểu câu riêng. Sự lặp lại ở tần số cao một số mẫu câu nhất định, như câu nghi vấn và câu phủ định.
+ Về nghệ thuật : Thơ Thiền do bắt nguồn từ kệ. Ban đầu kệ được gọi bằng chính hình thức của nó : Kệ bốn câu - Tứ cú kệ, sau đó được gọi bằng chức năng của nó : Phó pháp kệ, Truyền pháp kệ, Ngộ giải kệ. Vì mục đích yêu cầu phản ánh Thơ Thiền cũng mở rộng phạm vi của hình thức phản ảnh số câu vượt khỏi 4 lên tới 8 câu hoặc nhiều hơn. Nhưng phổ biến là từ 5 đến 7 câu. Song cũng có khi biến động không đồng đều để diễn tả nội dung phong phú đa dạng hơn.
+ Đặc tính và chức năng Thơ Thiền : Thơ Thiền có chức năng đặc biệt. Chức năng tiêu biểu nhất của nó là Ngộ đạo (Tự giác) và Truyền đạo (Giác tha) mặc dù Thiền chủ trương “Vô ngôn đốn ngộ” đề cao tự lực tu hành cá nhân, nhưng thực tế Thiền vẫn tiếp nhận ngôn từ để khai ngộ, dùng tha lực để hỗ trợ cho con người giác ngộ. Thơ Thiền chính là 1 loại “Tha lực” giúp con người nhận thức chân lý Phật giáo. Về điều này Nguyễn Lang đã viết: “Thiền dùng những hình ảnh cụ thể để làm phương tiện đưa hành giả đến sự đạt ngộ. Thi ca không có hình ảnh thì không là thi ca nữa, Thiền Sư đã dùng những câu thơ để làm thiền ngữ, để giác ngộ chúng sinh”.
(Nguyễn Lang, Việt Nam Phật giáo sử luận
T.II.Nxb Lá Bối - Pari 1974 tr.204).
T.II.Nxb Lá Bối - Pari 1974 tr.204).