Trung đoàn 5 thuộc sư đoàn 350 được thành lập vào ngày 15-6-1967,thực hiện nhiệm vụ huấn luyện tân binh tại khu rừng thiêng Yên Tử,thuộc xã Thượng Yên Công,thị xã Uông Bí ( nay là thành phố Uông Bí), tỉnh Quảng Ninh,quán triệt sâu sắc nhiệm vụ chính trị cấp trên giao,cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 5 đã khắc phục mọi khó khăn, kiện toàn tổ chức,xây dựng đơn vị vững mạnh,hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ huấn luyện tân binh chi viện cho các chiến trường.
Khu đền thờ liệt sỹ Trung đoàn 5
Trung đoàn 5 thuộc sư đoàn 350 được thành lập vào ngày 15-6-1967,thực hiện nhiệm vụ huấn luyện tân binh tại khu rừng thiêng Yên Tử,thuộc xã Thượng Yên Công,thị xã Uông Bí ( nay là thành phố Uông Bí), tỉnh Quảng Ninh,quán triệt sâu sắc nhiệm vụ chính trị cấp trên giao,cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 5 đã khắc phục mọi khókhăn, kiện toàn tổ chức,xây dựng đơn vị vững mạnh,hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ huấn luyện tân binh chi viện cho các chiến trường. Trong 8 năm ( từ 1967-1975 ).Trung đoàn đã tổ chức huấn luyện được 113 tiểu đoàn với gần 75000 chiến sĩ là những người con ưu tú của các tỉnh thành phố : Hải Phòng,Quảng Ninh,Hải Dương,Hưng Yên,Thái Bình và một đợt huấn luyện tân binh của tỉnh Hà Bắc ( nay là Bắc Ninh và Băc Giang ). Từ những kết quả giáo dục,học tập về bản chất,truyền thống bộ đội Cụ Hồ, rèn luyện kỹ thuật,chiến thuật,cán bộ chiến sĩ trung đoàn 5 đã phát huy truyền thống anh hùng của vùng đồng bằng sông Hồng,của đường 5 quật khởi,vượt qua nhiều gian khổ,mưa bom,bão đạn,trực tiếp chiến đấu,phục vụ chiến đấu,trên các chiến trường miền Nam và làm nhiện vu quốc tế giúp các nước bạn Lào và Căm- Pu- Chia. Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta đã giành thắng lợi hoàn toàn bằng chiến dịch lịch sử Hồ Chí Minh,đất nước thống nhất,giang sơn thu về một mối,toàn Đảng,toàn dân, toàn quân bắt tay vào xây dựng cuộc sống mới ấm no,hạnh phúc,bảo vệ thành quả cách mạng sau 30 năm mới giành được. Trong cuộc trường chinh đi đến thắng lợi vĩ đại của dân tộc,qua thống kê chưa đầy đủ,đã có hơn 20.000 liệt sĩ thuộc trung đoàn 5,bộ tư lệnh 350 hy sinh anh dũng trên các chiến trường,trong đó, hiện còn hàng nghìn liệt sĩ chưa tìn thấy hài cốt,nhiều liệt sĩ của trung đoàn còn nằm sâu trong lòng đất mẹ Tổ quốc Việt Nam và trên cả nước bạn anh em. Trong sâu thẳm tình cảm của cựu cán bộ chiến sĩ trung đoàn hôm nay còn được gặp nhau,đoàn tụ sau ngày chiến thắng vẫn còn thiếu vắng cái gì đó đối với đồng chí,đồng đội đã ngã xuống cho sự trường tồn của dân tộc. Thể theo nguyện vọng của anh em cựu chiến binh và thân nhân các gia đình liệt sĩ trung đoàn 5 Yên Tử, đặc biệt là Đại tá Lê Ban- nguyên Chính uỷ trung đoàn 5 Yên Tử,muốn xây dựng ngôi Đền thờ liệt sĩ Trung đoàn 5 ngay trên vùng đất thiêng Yên Tử,nơi các chiến sĩ từng gắn bó ,luyện tập và xuất phát từ đây vào các chiến trường chiến đấu và anh dũng hy sinh. Được sự quan tâm giúp đỡ tận tình của Tỉnh uỷ,Hội đồng nhân dân,Uỷ ban Nhân dân tỉnh Quảng Ninh,thành phố Uông Bí và xã Thượng Yên Công cùng với hồn thiêng sông núi Yên Tử và vong linh các anh hùng liệt sĩ,của các nhà hảo tâm,các tập đoàn và đơn vị kinh tế,trong số đó Người đầu tiên và trực tiếp là Thượng toạ Thích Quảng Minh,Uỷ viên ban văn hoá Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam,Uỷ viên thường trực Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Hải Phòng,Trưởng ban trị sự GHPG Việt Nam huyện Tiên Lãng và những tình cảm sâu nặng đối với đồng chí-đồng đội của các thế hệ cán bộ,chiến sĩ Trung đoàn 5… Đền thờ Liệt sĩ Trung đoàn 5 được xây dựng tại thôn Năm Mẫu 2,xã Thượng Yên Công,thành phố Uông Bí,tỉnh Quảng Ninh,nơi Trung đoàn bộ đứng chân gần chục năm huấn luyện quân chi viện cho các chiến trường. Theo qui hoạch ban đầu dự án Đền thờ Liệt sĩ Trung đoàn 5 đươc xây dựng trên diện tích 2,2 hec-ta với 17 hạng mục chính gồm : Ngôi Đền thờ anh hùng Liệt sĩ ,hai bên là 2 dẫy nhà ( 2 giải vũ ),một bên làm nhà khách,nhà sắp lễ,một bên là nhà truyền thống Trung đoàn,phía ngoài là tam quan, rồi Lầu chuông,Lầu trống,Nhà bia…Tổng kinh phí dự toán ban đầu là 40 tỷ đồng bằng nguồn xã hội hoá. Sau gần 7 năm thi công,đến nay dự án cơ bản đã hoàn thành những hạng mục chính như : Ngôi Đền thờ Liệt sĩ gồm 3 toà nhà với 17 gian,diện tích 500 m2,được tạo tác hoàn toàn bằng 300 m3 gỗ quí, Ngôi đền được thiết kế theo phong cách cổ phương Đông, chồng diêm 4 mái,tiền tầu hậu bẩy,hồi văn bít đốc, toàn bộ các gian tiền đường và hậu cung đều được trạm khắc các hoạ tiết hoa văn, Rồng, Phượng rất tinh xảo, 7 gian tiền đường được thiết kế cánh cửa bức bàn ( thượng song,hạ bàn) 2 gian đầu là vách gỗ đó lụa,kết hợp chắn song gỗ,hệ thống cột chính là những cây gỗ lớn,cột cái cao hơn 6 mét,cột quân cao 5 mét,đường kính 0,45 mét, kê trên các tảng đá xanh được trạm khắc bằng các hoạ tiêt truyền thống văn hoá dân gian Việt Nam do các nghệ nhân làng nghề truyền thống Nam Định, Ninh Bình thi công, Ngôi Đền được toạ lạc trên thế đất cao có “ Long chầu-Hổ phục”,hai bên là hai dẫy núi hình cánh cung,như hai tay Ngai khổng lồ vươn dài về phía trước,phía xa hơn là ngọn núi cao như bức bình phong cho ngôi Đền,sau lưng là hai ngọn núi cao nhất của non thiêng Yên Tử.Để thực hiện được công trình , ban quản lý dự án phải san lấp hàng vạn mét khối đất đá để tạo mặt bằng,đồng thời phải xây hàng trăm mét kè có độ cao hàng chục mét ở phía đông quả đồi với khối lượng hàng nghìn mét khối đá. Phía ngoài cùng là Ngũ môn,có thể nói đây chính là công trình tạo điểm nhấn khi bước vào khu di tích, gồm 5 gian,tượng trưng cho 5 tỉnh thành phố có lực lượng quân huấn luyện tại đây,chiều dài 16 mét,rộng 10 mét,diện tích 200 m2,được thiết kế theo phong cách kiến trúc cổ truyền phương Đông,chồng diêm 8 mái với 12 góc đao lớn cong vút như với chạm tới các tầng mây,được làm bằng gốm sứ Bát Tràng,tráng men xanh ngọc do các nghệ nhân làng Gốm Bát Tràng tạo dựng. Đây thực sự là ngôi nhà lớn lầm hoàn toàn bằng gỗ Lim,cột cái cao tới gần 14 mét,cột quân cao 12 mét,có 55 bậc lên xuống được ốp bằng đá xanh rêu Thanh Hoá,xung quanh ngôi nhà được bưng hoàn toàn bằng gỗ Căm se,chỉ riêng kinh phí cho công trình Ngũ môn đã tới gần 9 tỷ đồng và đến nay tổng chi phí xây dựngcho dự án là khoảng 70 tỷ đồng. Chúng tôi thực sự xúc động và vô cùng biết ơn Thượng toạ Thích Quảng Minh ngay từ đầu đã nhận lời làm trưởng ban vận động xây dựng,ông Đỗ Quang Hiển chủ tịch tập đoàn T&T,công ty 91,công ty… thuộc tổng công ty than Đông Bắc là những mạnh thường quân đã góp công sức đầu tiên, cũng như nhiều nhà hảo tâm,các doanh nhân, doanh nghiệp khác mà chúng tôi chưa có điều kiên nêu tại đây đã chung tay làm nên công trình đặc biệt có ý nghĩa này. Thấm đượm truyền thống ngàn đời của dân tộc “ Uống nước nhớ nguồn”, “ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”, Ban chấp hành CTĐ hội cựu chiến binh Trung đoàn 5 ,Ban quản lý di tích Điểm ghi dấu ấn lịch sử Trung đoàn 5 Yên Tử rất mong được sự quân tâm giúp đỡ của cấp Uỷ,chính quyền,ban ngành,đoàn thể các địa phương,nhất là cấp Uỷ,chính quyền,ban ngành,đoàn thể chính trị-xã hội ,các đơn vị lực lượng vũ trang ,các tỉnh thành phố Hải Phòng,Quảng Ninh,Hải Dương,Hưng Yên,Thái Bình ,những đơn vị có con em huấn luyện tại Trung đoàn,toàn thể các thế hệ cán bộ,chiến sĩ thuộc Trung đoàn 5,bộ tư lệnh 350,các danh nghiệp,doanh nhân và các tầng lớp nhân dân với “ Tấm lòng vàng” chung tay,chung sức,ủng hộ cả về tinh thần,vật chất,kinh phí để khu di tích lịch sử nói chung,ngôi Đền có qui mô lớn,hoàn toàn được làm bằng gỗ quí sớm hoàn thành các hạng mục còn lai và đi vào hoạt động,góp phần làm rạng danh non thiêng Yên Tử muôn đời.
Tác giả : Ths Vũ minh Đức nguyên bí thư huyện uỷ Tiên lãng cựu chiến binh trung đoàn 5
