Năm 1225 triều đại nhà Trần được sáng lập. Tiếp nối truyền thống Phật giáo thời Lý, Phật giáo thời Trần được phát triển theo xu hướng mới của một xã hội phong kiến trưởng thành
Nhà thơ Vũ Đình Mai giới thiệu thơ
Năm 1225 triều đại nhà Trần được sáng lập. Tiếp nối truyền thống Phật giáo thời Lý, Phật giáo thời Trần được phát triển theo xu hướng mới của một xã hội phong kiến trưởng thành. Các vua chúa nhà Trần đặc biệt quan tâm tới Phật giáo không kém thời Lý, từ Trần Thái Tông - Trần Thánh Tông - Trần Nhân Tông - Trần Anh Tông - Trần Minh Tông... đều sùng kính và am hiểu Đạo Phật. Đặc biệt là sự ra đời của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử do Phật Hoàng Trần Nhân Tông sáng lập mở ra trang lịch sử Phật giáo độc lập của nước nhà. Thời kỳ này Phật giáo không chủ trương tham gia chính sự mà lui về hậu trường nhường lại vị thế chính trường cho Nho giáo. Nhưng không phải thế mà vai trò Phật giáo bị giảm sút, ngược lại có rất nhiều các bậc danh tăng, cư sỹ Phật giáo nổi tiếng như Trúc Lâm Tam Tổ - Trần Thái Tông - Trần Thánh Tông - Tuệ Trung Thượng Sỹ... Có thể nói Phật giáo thời Lý là hạ tầng cơ sở thì Phật giáo thời Trần thuộc thượng tầng kiến trúc. Kế thừa tinh hoa Phật giáo thời Lý, Phật giáo thời Trần đã đi vào tổ chức quy mô chặt chẽ hơn, phát triển mạnh mẽ kể cả bề rộng lẫn bề sâu, đưa Phật giáo tới đỉnh điểm vàng son bất nhị. Điểm đặc sắc của Phật giáo thời Trần là tính độc lập tự chủ. Tư tưởng “hòa quang đồng trần” được thể hiện rõ nét hơn hẳn Phật giáo thời Lý. Ở thời Trần số lượng tác giả thơ Thiền giảm so với thời Lý, nhưng tác phẩm lại tăng gấp bội. Có thể nói, thời Trần những tác giả thơ Thiền chiếm vị trí lớn nhất về số lượng tác phẩm trong lịch sử văn học Việt Nam, như Trần Thái Tông, Trần Tung có cả trăm bài thơ Thiền. Thơ Thiền thời Trần phong phú, ngoài đề tài thuộc phạm trù kinh điển triết học, Phật giáo còn đột phá vươn tới cả đời sống thế tục, thể hiện tinh thần nhập thế tích cực của Phật giáo thời Trần. Tiêu biểu như “Khóa Hư lục” của Trần Thái Tông, “Thượng sỹ ngữ lục” của Trần Tung, “Thiền Lâm thiết chủy ngữ lục” của Trần Nhân Tông, “Chư phẩm kinh, Công văn tập, Thích giáo khoa...” của Huyền Quang. Bên cạnh đó thơ Thiền thời Trần cũng chịu sự ảnh hưởng ít nhiều tư tưởng Nho giáo như thời Lý. CÁC TÁC GIẢ THƠ THIỀN TIÊU BIỂU THỜI TRẦN 1. TRẦN THÁI TÔNG (1218 - 1277) 2. TUỆ TRUNG THƯỢNG SỸ (1230 - 1291) 3. THIỀN SƯ TRẦN NHÂN TÔNG (1258 - 1308) 4. THIỀN SƯ CHÂN NGUYÊN (1646 - 1726) 5. THIỀN SƯ PHÁP LOA (1284 - 1330) 6. THIỀN SƯ HUYỀN QUANG (1254 - 1334) HÒA THƯỢNG THÍCH THANH GIÁC Phó Trưởng Ban Thường Trực Ban Trị Sự Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thành Phố Hải Phòng
